High Functioning Burn-out en Burn-on: de onzichtbare uitputtingsslag

Stel je voor: je gebruikt je smartphone of tablet terwijl hij nog maar 1% batterij heeft en aan het opladen is. Hij blijft misschien wel werken, maar de kans is groot dat hij plotseling uitvalt als de stroomvraag te hoog wordt. Dit scenario is vergelijkbaar met hoe veel mensen tegenwoordig functioneren: ze werken op bijna lege batterijen, houden zichzelf net genoeg opgeladen om door te gaan, maar riskeren voortdurend een complete uitval. Welkom in de wereld van high functioning burn-out en burn-on, waar het lijkt alsof je alles onder controle hebt, maar intern vecht je een dagelijkse strijd tegen uitputting.

Wat is High Functioning Burnout?

High functioning burnout is een intrigerende paradox. Het beschrijft mensen die ondanks hun uitgeputte fysieke en mentale toestand toch blijven presteren op een hoog niveau. Ze voldoen aan deadlines, behalen doelen en lijken ogenschijnlijk succesvol, maar van binnen zijn ze volledig uitgeput. De oorzaken van high functioning burn-out zijn divers en vaak diepgeworteld.

Enkele oorzaken van High Functioning Burnout

Perfectionisme: de constante drang om alles perfect te doen, zonder ruimte voor fouten, zet een enorme druk op je prestaties. Bijvoorbeeld, de manager die altijd het beste van zichzelf verwacht en nooit tevreden is met minder dan perfectie, kan zichzelf langzaam uitputten.
Onrealistische verwachtingen: zowel van jezelf als van anderen. Denk aan een werknemer die altijd beschikbaar wil zijn voor klanten, zelfs buiten werkuren, uit angst om hun verwachtingen niet te vervullen.
Werkdruk: hoge werkdruk zonder voldoende rustperiodes. Stel je voor dat een projectmanager voortdurend tegen deadlines aanhikt zonder tijd voor pauzes of vakanties. De constante werkdruk zonder herstelperiode leidt onvermijdelijk tot uitputting.
Gebrek aan balans: een onevenwichtige werk-privé balans. Bijvoorbeeld, een moeder die een fulltime baan heeft en daarnaast de zorg voor haar gezin draagt zonder tijd voor zichzelf te nemen, kan snel in een burn-out terechtkomen.
Geen grenzen stellen: moeite hebben om nee te zeggen tegen extra taken. Een medewerker die altijd bereid is om extra werk op zich te nemen, zelfs als zijn eigen werk eronder lijdt, riskeert een high functioning burnout.
De verkeerde job: Werken in een baan die niet overeenkomt met je eigen waarden en normen of geen voldoening halen uit je taken, kan enorm demotiverend en uitputtend zijn. Bijvoorbeeld, iemand die in een commerciële omgeving werkt maar diep van binnen liever iets maatschappelijk betekenisvol zou doen, kan daardoor een constante interne strijd ervaren. Dit leidt niet alleen tot gebrek aan motivatie, maar ook tot een gevoel van zinloosheid en frustratie.

Wat is Burn-on?

Burn-on is een relatief nieuw begrip en beschrijft een chronische toestand van stress en vermoeidheid die niet leidt tot een volledige burn-out, maar wel constant aanwezig is. Mensen met burn-on blijven functioneren, maar voelen zich voortdurend moe, hebben weinig energie en kunnen moeilijk ontspannen. De oorzaken zijn vergelijkbaar met die van high functioning burnout, maar vaak subtieler.

Enkele oorzaken van Burn-on

Chronische stress: voortdurende blootstelling aan stress zonder voldoende herstel. Bijvoorbeeld, een leerkracht die dagelijks te maken heeft met gedragsproblemen in de klas zonder tijd voor mentale rust, ervaart chronische stress.
Ongestructureerde rust: onvoldoende kwalitatieve rustmomenten. Denk aan een IT-professional die tijdens zijn lunchpauze voortdurend e-mails blijft checken en dus nooit echt loskomt van zijn werk.
Sociaal druk: de druk om altijd beschikbaar en bereikbaar te zijn. Bijvoorbeeld, een jonge professional die constant meldingen van sociale media en werkgerelateerde apps ontvangt, en dus nooit echt kan ontspannen.
Slechte zelfzorg: het negeren van eigen behoeften en grenzen. Een arts die voortdurend lange diensten draait en zelden tijd neemt om goed te eten of te slapen, ondermijnt zijn eigen gezondheid.
Culturele druk: in een prestatiegerichte maatschappij leven waar constant succes verwacht wordt. Denk aan een student die naast zijn studie ook werkt en vrijwilligerswerk doet, omdat de maatschappij van hem verwacht dat hij overal goed in is.

Raakvlakken en Verschillen

Hoewel high functioning burnout en burn-on veel overeenkomsten vertonen, zijn er ook duidelijke verschillen. Beide condities impliceren een continu functioneren onder stress, wat leidt tot een negatieve impact op het welzijn en een verminderd vermogen om te ontspannen. Personen in beide toestanden blijven dus vaak presteren, ondanks dat ze zich intern uitgeput voelen.

Het verschil zit hem echter in de intensiteit en herkenbaarheid. High functioning burnout is meestal intenser en kan leiden tot een volledige instorting, terwijl burn-on meer chronisch en laaggradig is. Mensen met high functioning burnout blijven vaak hoog presteren ondanks hun uitputting, waardoor het moeilijker te herkennen is. Bij burn-on is de energie chronisch laag, maar niet op een niveau dat directe interventie vereist.

Herkenningssignalen

Het herkennen van high functioning burnout en burn-on kan lastig zijn, omdat de symptomen vaak subtiel beginnen en geleidelijk erger worden. Constante vermoeidheid is een belangrijk signaal; als je altijd moe bent, ongeacht hoeveel je slaapt, kan dat een teken zijn van een onderliggend probleem. Irritatie en stemmingswisselingen komen vaak voor, evenals verminderde productiviteit. Ondanks hard werken ben je minder effectief. Slaapproblemen zijn ook een veelvoorkomend symptoom, net als fysieke klachten zoals hoofdpijn, spierpijn en maagproblemen zonder duidelijke medische oorzaak. Een afhankelijkheid van stimulanten zoals cafeïne om de dag door te komen, kan eveneens een teken zijn van een onderliggende burn-out of burn-on.

Hoe pak je een high functioning burnout of Burn-on aan?

Het is essentieel om professionele hulp te zoeken als je vermoedt dat je aan high functioning burnout of burn-on lijdt. Zelfdiagnose is gevaarlijk en professioneel advies is dus cruciaal. Voor een diagnose kun je terecht bij je huisarts of je therapeut. Een stresscoach kan je daarnaast begeleiden in het herstelproces.

Bij high functioning burnout en burn-on is begeleiding door een professional noodzakelijk, omdat deze personen de neiging hebben om hun herstelperiode snel vol te plannen met nieuwe taken en verplichtingen, wat hun herstel belemmert. Alleen maar thuis gezet worden door de arts is vaak niet meer dan een pauzeknop; zodra je weer aan het werk gaat, word je opnieuw blootgesteld aan dezelfde stressoren en val je gemakkelijk terug in oude patronen.

Vooraleerst is het belangrijk om grenzen te stellen en te leren nee zeggen. Het verbeteren van zelfzorg door gezond te eten, regelmatig te bewegen en voldoende slaap te krijgen, helpt ook aanzienlijk. Actieve ontspanning is cruciaal; neem tijd voor hobby's en activiteiten die je ontspannen. Sociale steun is eveneens belangrijk. Praat met vrienden en familie over je gevoelens en ervaringen, zodat je je niet alleen voelt in je strijd. Plan regelmatig rustperiodes en vakanties in om jezelf de kans te geven om volledig te herstellen. Professionele begeleiding zorgt ervoor dat je je tijd benut met activiteiten die je echt helpen herstellen en je energie opnieuw opbouwen, zodat je duurzaam kunt terugkeren naar een gezonde balans tussen werk en privéleven.

Voorkomen is beter dan genezen

Preventie speelt een cruciale rol in het vermijden van high functioning burnout en burn-on. Een van de belangrijkste aspecten van preventie is het handhaven van een duidelijke scheiding tussen werk en privéleven. Dit kan betekenen dat je duidelijke grenzen stelt, zoals het uitschakelen van werkgerelateerde meldingen buiten werktijd en het creëren van vaste tijden voor ontspanning en persoonlijke activiteiten. Door bewust tijd in te plannen voor rust en recreatie, voorkom je dat je continu in de werkmodus blijft, wat essentieel is om mentale en fysieke uitputting te voorkomen.

Daarnaast is het belangrijk om haalbare en realistische doelen voor jezelf te stellen. Dit houdt in dat je niet alleen kijkt naar wat je wilt bereiken, maar ook naar wat je daadwerkelijk aankunt binnen de beschikbare tijd en middelen. Overmatige ambitie kan leiden tot overbelasting, dus wees eerlijk tegen jezelf over wat haalbaar is. Regelmatig evalueren en bijstellen van je doelen kan je helpen om op koers te blijven zonder jezelf te overbelasten.

Een gezonde levensstijl draagt ook bij aan preventie. Dit omvat regelmatig sporten, gezond eten en voldoende slaap. Fysieke activiteit helpt stress te verminderen en verbetert je algehele welzijn, terwijl een uitgebalanceerd dieet en voldoende slaap essentieel zijn voor je energieniveau en stemming. Door goed voor je lichaam te zorgen, ondersteun je ook je mentale gezondheid, wat een buffer kan vormen tegen de opbouw van stress.

Preventieve Zelfzorg en Mentale Gezondheid

Naast fysieke gezondheid is mentale gezondheid een cruciale pijler voor preventie. Regelmatige check-ins met jezelf om je mentale en fysieke gezondheid te evalueren, kunnen helpen om problemen vroegtijdig te signaleren en aan te pakken. Dit kan zo simpel zijn als een paar minuten per dag nemen om je gevoelens en energiepeil te reflecteren. Door regelmatig stil te staan bij je eigen welzijn, kun je eerder ingrijpen bij de eerste tekenen van stress of uitputting.

Het ontwikkelen van sterke sociale banden kan ook een krachtige preventieve maatregel zijn. Vrienden, familie en collega’s kunnen een waardevol steunnetwerk vormen dat je helpt om te gaan met stress en uitdagingen. Het delen van je ervaringen en gevoelens met anderen kan niet alleen emotionele steun bieden, maar ook nieuwe perspectieven en oplossingen aandragen. Sociale interacties bieden een belangrijk tegenwicht tegen de isolatie die vaak gepaard gaat met overwerk en stress.

Durf een kritische blik te werpen op al deze verschillende aspecten van jezelf en je leven, en hoe deze elkaar beïnvloeden. Het is belangrijk om eerlijk te zijn tegen jezelf en bepaalde dingen in vraag te durven stellen. Is dit echt moeilijk voor je, durf dan zeker hiervoor de hulp van een therapeut of een coach in te roepen.

Werkgerelateerde Preventieve Maatregelen

Een belangrijk aspect van preventie is het kritisch bekijken van je werk. Analyseer je takenpakket en ontdek wat er wel of niet voor je werkt. Bepaal hoe je je planning kan aanpassen om een betere balans te creëren tussen veeleisende en minder veeleisende taken. Durf ook de vraag te stellen of de verwachtingen die stress veroorzaken van je werkgever komen of juist van jezelf. Dit inzicht kan je helpen om realistischer en vriendelijker naar jezelf te zijn en onnodige druk weg te nemen.

Als je merkt dat je werk niet langer aansluit bij je waarden en je energie voortdurend afneemt, is het misschien tijd om te overwegen of je nog in de juiste job zit. Soms is werkzekerheid een gouden kooi waarin je vastzit terwijl je energie langzaam wegvloeit.

Het voorkomen van high functioning burn-out en burn-on vraagt om een bewuste en proactieve aanpak van zowel je werk- als je privéleven. Door grenzen te stellen, realistische doelen na te streven, goed voor je fysieke en mentale gezondheid te zorgen, en sterke sociale banden te onderhouden, kun je een gezonde en duurzame balans creëren. Het is niet alleen belangrijk om te presteren, maar ook om goed voor jezelf te zorgen en te genieten van het leven. Durf kritisch naar je leven en werk te kijken en zoek professionele begeleiding wanneer dat nodig is. Zo kun je niet alleen burn-out en burn-on voorkomen, maar ook een vervullend en gelukkiger leven leiden.

Conclusie

High functioning burnout en burn-on zijn ernstige condities die niet genegeerd mogen worden. Het afvinken van symptomen op een checklist is geen diagnose; professionele hulp is essentieel. Het belang van een huisarts, therapeut of coach kan niet genoeg benadrukt worden. Als je merkt dat je voortdurend uitgeput bent, weinig voldoening uit je werk haalt, of het gevoel hebt dat je jezelf voorbij loopt, aarzel dan niet om hulp te zoeken. Je bent niet alleen, en praten met een professional kan je helpen om de nodige veranderingen door te voeren om je welzijn te verbeteren. Het gaat erom een balans te vinden waarbij je niet alleen goed presteert, maar ook goed voor jezelf zorgt en geniet van het leven.

Herstel is niet simpelweg een pauzeknop indrukken en weer doorgaan. Het vraagt om bewuste veranderingen en soms moeilijke keuzes. Maar met de juiste begeleiding kun je een duurzame weg naar herstel en een gezonder, gelukkiger leven vinden.